بهمن

2 بهمن 1312: درگذشت عارف قزوینی

روز دوم بهمن 1312، ابوالقاسم عارف قزوینی ترانه‌سرای برجسته دوران انقلاب مشروطه درگذشت. عارف قزوینی در سال 1300 قمری در قزوین متولد شد. عارف از دوران جوانی فعالانه وارد جنبش مردم درجریان انقلاب مشروطه شد. او با شعر و صدای گیرایش از آزادیخواهی و میهن‌پرستی مجاهدان و انقلابیون مشروطه حكایت می كرد. عارف سرانجام در52 سالگی در دوم بهمن ماه 1312 خاموشی گرفت و در همدان به خاك سپرده شد.

2 بهمن 1324: تشكیل حكومت خودمختار كردستان ایران به رهبری قاضی‌محمد

دوم بهمن 1324 حكومت خودمختار كردستان ایران به رهبری قاضی محمد اعلام موجودیت كرد. در اواخر جنگ دوم جهانی و اوائل حكومت شاه، مردم كردستان ایران، مبارزات آزادیخواهانه خود را در ابعاد گسترده‌تری آغاز كردند. در این سالها جمعیت تجدید حیات كُرد با نقش تعیین‌كننده قاضی محمد، با استفاده از استقبال وسیع مردم به یک حزب علنی تبدیل گردید و طی بیانیه‌ای خواسته‌های خود را اعلام نمود. خواسته ها شامل این موارد بود: خودمختاری برای كردستان در چارچوب دولت ایران، رسمیت یافتن زبان كُرد، انتخاب یك شورای محلی و بهبودی وضعیت اقتصادی- اجتماعی كردستان. اما حكومت مركزی در مقابل جنبش كردستان تلاش كرد با مارک تجزیه‌طلبی آن را بدنام ساخته و مانع از پیوند آن با جنبش تمامی ایران گردد. به‌رغم این توطئه‌چینی‌ها، در بهمن 1324 قاضی محمد با استفاده از ضعف دولت مركزی، خودمختاری كردستان را اعلام كرد. قاضی محمد تلاش كرد كه در مذاكره با دولت قوام‌السلطنه، جمهوری خودمختار مهاباد را قانونی كند، اما نتیجه‌ای نگرفت. سرانجام رژیم شاه در بهار 1326 شهر مهاباد را تسخیر و سران جنبش را كه حدود 30 
.نفر بودند، دستگیر كرد و روز دهم فروردین آنان را در میدان شهر مهاباد به دار آویخت

2 بهمن 1331: تاسیس بیمه های اجتماعی کارگران در زمان محمد مصدق

روز دوم بهمن 1331 خورشیدی دكتر مصدق رئیس دولت وقت دستور تأسیس فوری سازمان بیمه های اجتماعی كارگران را كه از ابتكارهای وی 
.به منظور تامین رفاه عمومی بود صادر نمود

3 بهمن 1294: اولین نشریه فارسی زبان در آلمان

در جریان جنگ جهانی اول چند ایرانی در 
آلمان نشریه ای بنام كاوه را به زبان فارسی منتشر ساختند که تاریخ انتشار نخستین شماره آن سوم بهمن 1294 بود. از این نشریه که مدتها انتشار یافت اینک بعنوان یک ماخذ استفاده می شود.

7 بهمن: دومین شكست مروان اموی از ابومسلم خراسانی

در جنگ دو روزه ــ 26 و 27 ژانویه ــ 750 كه میان نیروهای ابومسلم خراسانی و لشكریان مروان آخرین حكمران امویان شرق، در كنار رودخانه زاب روی داد، مروان شكست خورد و به مصر گریخت و در آنجا كشته شد. ابومسلم كه علیه حكومت امویان بپاخاسته بود سال پیش از این 749 میلادی ــ 128 خورشیدی ارتش امویان را شكست داده بود و پس از این پیروزی، مروان را از خلافت خلع و آن را به ابوالعباس سفاح منتقل كرده بود. بسیاری از مورخان، این سال را آغاز خلافت عباسیان و گسترش نفود ایرانیان در امور حكومت نوشته اند.





9 بهمن 1318: زادروز حمید مصدق

حمید مصدق فرزند حاج عبدالحسین مصدق در بهمن 1318 در شهرضا از توابع اصفهان به دنیا آمد. بعدها به همراه خانواده به

اصفهان نقل مكان كرد و دوران تحصیلات ابتدایی و متوسط را در اصفهان گذراند. پس از پایان دوره دبیرستان، مصدق در سال 38 در رشته بازرگانی در تهران پذیرفته شد و پس از آن نیز در رشته حقوق ادامه تحصیل داد. وی پس از اخذ درجه لیسانس، در سال 1350 از دانشگاه تهران به درجه فوق لیسانس حقوقی نائل گردید  و با سمت استادیاری در مدرسه عالی مدیریت كرمان به تدریس پرداخت. حمید مصدق از سال 1353 به بعد با عنوان وكیل دادگستری در تهران مشغول به كار شد بعنوان عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در دانشكده حقوق به تدریس پرداخت که تا آخر عمر به این کار اشتغال داشت. حمید مصدق در سحرگاه 7 آذر 1377 درگذشت. منظومه بلند آبی، خاکستری، سیاه، معروفترین شعر اوست که درمیان روشنفکران آن سالها شهرت بسیاری داشت.

9 بهمن 1943: ورود دکتر میلیسپوی آمریکایی به ایران

روز 29 ژانویه 1943 همزمان با نهم بهمن 1321، دكتر میلسپو كارشناس آمریكایی امور مالی و اداری

برای اصلاح این امور در ایران و نوسازی مالیه ایران وارد تهران شد و با اختیارات كامل كار خود را آغاز كرد. ایران از شهریور سال 1320 تحت اشغال نظامی كشورهای در حال جنگ با آلمان بود.

10 بهمن: جشن سده

جشن سده یكی از بزرگترین جشنهای ایرانیان باستان است كه آن را در دهم بهمن ماه یعنی صد روز پس از آغاز زمستان كه در ایران باستان از اول آبان به حساب می‌آمد، جشن می‌گرفتند و در آن به آتش افروزی و جشن و سرور می‌پرداختند. فردوسی در اثر جاودان خود شاهنامه، سده را جشن پیدایش آتش می‌داند. فردوسی در نخستین فراز شاهنامه، سه جشن بزرگ را توصیف می‌كند كه به ترتیب ورودشان به شاهنامه، عبارتند از:‌ سده، نوروز و مهرگان. جشن سده را هوشنگ، پسر سیامک و نوه كیومرث، به‌مناسبت دست یابى به آتش ترتیب می‌دهد. نوروز، جشن آغاز سال است كه آن را جمشید بر پا می‌دارد و مهرگان، جشن پیروزی مردم بر ضحاك ماردوش است كه توسط فریدون برپا داشته می‌شود. خمیر مایه هر سه جشن را پیروزی انسان بر طبیعت و یا بر حاكم جبار و ایجاد راههای نوین در چگونگی زندگی اجتماعی انسان تشكیل می‌دهد.

12 بهمن: تظاهرات مردم زاهدان علیه آخوندها

روز دوازدهم بهمن‌ 1372، مردم زاهدان در اعتراض به سیاستهای رژیم بخصوص علیه اقلیتهای مذهبی و از جمله تخریب یك مسجد اهل سنت در مشهد، با اجتماع در مسجد مكی شهر زاهدان دست به یك تظاهرات و راهپیمایی اعتراضی در خیابانهای این شهر زدند و در مسیر حركت خود با حمله به مراكز حكومتی ازجمله سپاه پاسداران و نیروی انتظامی رژیم، را منهدم نمودند. دامنه این اعتراضات به زودی به شهرهای بیرجند، تربت‌جام، ایرانشهر، خاش و زابل نیز كشیده شد.

12 بهمن 1357: بازگشت خمینی به ایران

در روز دوازدهم بهمن 1357، خمینی به ایران بازگشت. خمینی با وعده دادن آزادی و ایفای حقوق مردم در حالیکه هیچ

احساسی نسبت به بازگشت به وطن نداشت، به ایران بازگشت. او برای جلب اعتماد مردم در حالیکه مطلقا به رای و نظر آنان اعتقادی نداشت گفت که وقتی به ایران بیاید دنبال قدرت سیاسی نیست، به قم می رود و طلبگی خواهد کرد. اما تا پایان عمرش در تهران ماند و به جنایتهایی از جمله قتل عام 30 هزار زندانی سیاسی دست زد که  در تاریخ جهان بی سابقه است. 

وقتی در هواپیما توسط یک خبرنگار خارجی در مورد احساسش به وطن از . او سوال شد، خمینی . . جواب داد: هیچی ولی قطب زاده حرف او را چنین ترجمه کرد: می گوید نظری ندارم. قطب زاده در اوایل انقلاب دارای مناصب مختلفی از جمله وزیر امور خارجه، مدیرعامل سازمان رادیو تلویزیون ملی ایران و عضو شورای انقلاب بود. او در 24 شهریور 1361 به اتهام توطئه علیه حکومت خمینی، اعدام شد.

15 بهمن 1384: ارجاع پرونده اتمی رژیم به شورای امنیت سازمان ملل متحد

روز 15 بهمن 1384 4= فوریه 2006 شورای حكام آژانس بین المللی انرژی اتمی، با اكثریت آرا تصمیم گرفت تا پرونده اتمی رژیم را به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارجاع دهد. ارجاع پرونده اتمی رژیم به شورای امنیت پس از طی مراحل مختلف سرانجام در روز دوم دیماه1385 به تصویب اولین قطعنامه تحریمها علیه رژیم منجر گردید.

15 بهمن 1322: دکتر مصدق نماینده اول تهران

روز 15 بهمن 1322 در پی اعلام نتایج انتخابات دوره چهاردهم مجلس شورای ملی، محمد مصدق بعنوان نماینده اول مردم تهران معرفی گردید. دكتر مصدق تا قبل از انتخابات در احمدآباد به حالت تبعید بود و حاضر نشده بود بعد از سرنگونی رضاخان در شهریور 1320 احمدآباد را ترك كند. دكتر مصدق بعدا به اصرار و دعوت مردم تهران در انتخابات شركت كرد و بعنوان نماینده اول تهران وارد مجلس چهاردهم شد.

15 بهمن 1327: تیراندازی به سمت شاه

روز15 بهمن 1327 در دانشگاه تهران، مقابل ساختمان دانشكده حقوق، به سوی شاه كه درمراسم پانزدهمین سالروز آغاز بنای دانشگاه تهران شركت كرده بود تیراندازی شد و در ناحیه صورت پشت لب اندك جراحتی به او وارد آمد و به بیمارستان انتقال یافت. شخصی كه تیراندازی كرده بود ناصر فخرایی نام داشت كه بعنوان عكاس خبرنگار به شاه نزدیك شده بود.

 

18 بهمن 1328: اعتراض دکتر مصدق به انتخابات همان سال

دكتر مصدق روز 18 بهمن 1328 در اجتماع بزرگی از مردم كه برای اعتراض به تخلفات در جریان انتخابات سنا و مجلس شورای ملی در میدان بهارستان گرد آمده بودند، سخنرانی كرد. دكتر مصدق آنان را در جزئیات مداخله دولت در كار انتخابات قرار داد و گفت كه دولت با گشودن مجلس، پیش از برگزاری انتخابات شهر تهران مرتكب نقض قانون شده كه جرم است و مشروعیت حكومت كردن را از دست داده است. دكتر مصدق یكروز قبل از این سخنرانی بخاطر همین اعتراض به احمدآباد تبعید شده بود. اما همینكه بر اثر فشار مردم تبعید او لغو شد، مجددا در دفاع از حقوق مردم در میدان بهارستان سخنرانی نمود.

19 بهمن 1349: حماسه سیاهکل

روز تاریخی 19 بهمن 1349 سالروز حماسه سیاهکل می باشد. یک هسته چریکی به‌فرماندهی علی‌اكبر صفایی فراهانی و 5تن دیگر از یارانش، از اواسط شهریور49، برای بسیج و تدارک عملیات مسلحانه در بهار سال 50 رهسپار جنگلهای گیلان شده بود. ساواك و ارگان‌های امنیتی رژیم شاه كه به وجود این هسته چریكی پی برده بودند، موقعیت این تیم در جنگل را در مخاطره قرار داده بودند و این تیم، زمان عملیات را جلو انداخت و در شامگاه 19بهمن، با‌حمله به ‌پاسگاه سیاهكل و خلع‌ سلاح آن پا ‌به ‌میدان مبارزه مسلحانه نهاد. هسته چریكی، پس از حمله به ‌پاسگاه سیاهكل، به ‌سوی جنگل عقب نشست و تا 18اسفند در حلقه محاصره دشمن به ‌مقاومت پرداخت. در این نبردها، فداییان، مهدی اسحاقی و محمدرحیم سماعی به‌شهادت رسیدند. پس‌از آن نیز در تاریخ 26اسفند، علی‌اكبر صفایی فراهانی و 12 فدایی دیگر در‌برابر جوخه‌های اعدام قرار گرفتند.

 

19 بهمن 1362: شهادت اشرف رجوی و موسی خیابانی

در بامداد روز دوشنبه 19بهمن 1360، اشرف رجوی و موسی خياباني، دو تن از کادرهای سازمان مجاهدین خلق ایران همراه با 18تن دیگر در مقابله با حمله پاسداران، مقاومت کرده و به نبرد پرداختند. محلی که به پایگاه اشرف و موسی معروف بود واقع در زعفرانیه تهران از ساعت 12 شب محاصره شده بود و رژیم، با حداکثر نیرو کلیه راههای عبور و مرور منطقه را بسته و بر گذرگاههای آن و پشت بام ساختمانهای مشرف به این مکان، واحدهای مجهز به سلاحهای نیمه سنگین مستقر کرده بود. ساعت 5 بامداد، پایگاه از هر سو مورد حمله قرار گرفت و نیروهای مجاهدین داخل ساختمان متقابلا ماموران حکومتی را هدف مسلسل قرار دادند. شهدای 19 بهمن که به عاشورای مجاهدین مشهور است عبارتند از اشرف رجوی، موسی خیابانی و همسرش آذر رضایی که ماههای آخر بارداری خود را می گذارند، محمد مقدم و همسرش مهشید فرزانه سا، عباسعلی جابرزاده و همسرش ثریا سنماری، تهمینه رحیم نژاد و همسرش طه میرصادقی، فاطمه نجاریان و همسرش شاهرخ شمیم، ناهید رأفتی وهمسرش حسن مهدوی، محمد معینی، کاظم مرتضوی، خسرو رحیمی، مهناز کلانتری، حسن پورقاضی، سعید سعیدپور و حسن بخشافر. سه کودک، يعنی سيما، فرزند محمد مقدم و مهشيد فرزانه سا، الهام، دختر عباسعلی جابرزاده انصاری و ثريا سنماری، و مصطفی فرزند اشرف رجوی، زنده به اسارت درآمدند. مصطفی بعدها به کمپ اشرف پیوست. 

 

20 بهمن 1357: حمله گارد جاویدان شاه به نیروی هوایی

روز بیستم بهمن 1357 در تهران خبری پیچید كه گارد جاویدان شاه به نیروی هوایی حمله كرده است. مردم تهران با شنیدن این خبر، ساعاتی بعد، پادگان نیروی هوایی را در محاصره خود گرفته، اما بدلیل مسلح‌نبودن، در برابر هجوم تانكهای ارتش و گاردهای سلطنتی كه مشغول درگیری با پرسنل نیروی هوایی بودند، كاری نمی‌توانستند از پیش ببرند. سرانجام در ساعت 7 بعدازظهر با اینكه ساعات منع تردد حكومت نظامی آغاز شده بود، دروازه‌های پادگان توسط مردم گشوده شد و بسیاری به سلاح دسترسی پیدا كردند. در ساعت 3.5 روز بعد، پس از ساعتها نبرد و مقاومت، مردم تانكها را تصرف کردند.

21 بهمن 637: سرنگونی حکومت عباسیان بدست هلاکوخان مغول

روز دهم فوریه 1258 سپاهیان هلاكوخان نوه چنگیز و ایلخان مغول به بغداد حمله كردند و ضمن تصرف بغداد، المستعصم بالله خلیفه عباسی را دستگیر كرده و به شیوه معروف به نمدمالی به قتل رساندند. سپس دست به یك قتل عام در بغداد زدند. تاریخ نگاران آمارهای متفاوتی بین 80 تا 300 هزار كشته در این قتل عام توسط نیروهای هلاكوخان ذكر كرده اند. بغداد در آن زمان 400هزار سكنه داشت و ظرف 17 روز توسط نیروهای مغول ویران شد.

21 بهمن 1334: درگذشت عباس اقبال آشتیانی

بیست و یكم بهمن 1334 تاریخ نگار و محقق نامدار ایرانی عباس اقبال آشتیانی در شهر رم دیده ازجهان فروبست. عباس اقبال كه فارغ التحصیل دانشگاه سوربن فرانسه بود سالها در دانشگاه تهران و سایر مدارس عالی كشور تدریس كرده بود. از تألیفات عباس اقبال كتابهای تاریخ مغول، مكاتبات عهد سلجوقیان، مجمع التواریخ در باره صفویه، سرگذشت امیر كبیر، جنگهای ایران و انگلستان، تاریخ طبرستان، تاریخ بحرین و جزایر خلیج فارس، درباره تاریخ كرمان، تاریخ سه جلدی ایران، تاریخ سه جلدی جهان عمومی و كلیات تاریخ تمدن را می توان نام برد. همچنین ترجمه كتابهای متعددی از زبان فرانسه از او باقی مانده است از جمله ترجمه یادداشتهای ژنرال ترهزل، ماموریت ژنرال گاردان، خاطرات دكتر فوریه پزشک ناصرالدین شاه از سه سال اقامت در دربار ایران. دكتر عباس اقبال همچنین مجلهای بنام یادگار را منتشر می كرد.

22بهمن 1357: پیروزی انقلاب ضد سلطنتی مردم ایران

 روز22بهمن  1357، انقلاب ضد سلطنتی مردم ایران موفق شد رژیم سلطنتی و حكومت پهلوی را  

سرنگون كرده و به پیروزی برسد. روزهای 21 و 22 بهمن با شورش همافران در پادگان مركز فرماندهی نیروی هوایی ایران و بازشدن درهای پادگانها واسلحه‌خانه‌ها به روی مردم، قیام مسلحانه مردمی سراسر تهران را فرا گرفت و در شرایطی كه خمینی تا آخرین لحظه با قیام مسلحانه مردم مخالفت می‌كرد پادگانها و مراكز نظامی رژیم یكی پس از دیگری توسط مردم مسلح شده و هواداران سازمانهای انقلابی، سقوط كرد.

22 بهمن 1371: قیام مختار ثقفی

بر اساس برخی روایتهای تاریخی، روز یازدهم فوریه 683 مختاربن یوسف ثقفی به خونخواهی حسین بن علی قیام كرد. گفته میشود در این قیام بیش از 20هزار تن از مردم ایران نیز علیه حكومت اموی به مختار پوسته بودند. مختار حكومت منطقه ای امویان در عراق را سرنگون كرد و قاتلان (امام) حسین را مجازات نمود. مختار در سال 687 در جنگ با سپاه امویان شام كشته شد.

24 بهمن: سالروز درگذشت فروغ فرخزاد

 فروغ فرخزاد هشتم دیماه ۱۳۱۳ در تهران بدنیا آمد. وی در طول عمر کوتاهش پنج دفتر شعر منتشر کرد که از نمونه‌های قابل توجه شعر معاصر فارسی بشمار می روند. فروغ با مجموعه‌های «اسیر»، «دیوار» و «عصیان» کار خود را آغاز کرد. در سال ۱۳۳۷ سینما توجه فروغ را جلب می‌کند و در این مسیر با ابراهیم گلستان آشنا می‌شود و این آشنایی مسیر زندگی فروغ را تغییر می‌دهد. چهار سال بعد یعنی در سال ۱۳۴۱ فیلم "خانه سیاه است" را در آسایشگاه جذامیان باباباغی تبریز می‌سازد. در سال ۱۳۴۲ در نمایشنامه شش شخصیت در جستجوی نویسنده، بازی چشمگیری از خود نشان می‌دهد. در زمستان همان سال خبر می‌رسد که فیلم «خانه سیاه است» برنده جایزه نخست جشنواره اوبر هاوزن شده و باز در همان سال مجموعه تولدی دیگر را با تیراژ بالای سه هزار نسخه توسط انتشارات مروارید منتشر کرد. در سال ۱۳۴۳ به آلمان، ایتالیا و فرانسه سفر می‌کند. سال بعد در دومین جشنواره سینمای مولف در پزارو شرکت می‌کند که تهیه کنندگان سوئدی ساختن چند فیلم را به او پیشنهاد می‌دهند و ناشران اروپایی مشتاق نشر آثارش می‌شوند. پس از این دوره، وی مجموعه تولدی دیگر را منتشر کرد. اشعار وی در این کتاب تحسین گسترده‌ای را برانگیخت؛ پس از آن مجموعه ایمان بیاوریم به آغاز فصل سرد را منتشر نمود. فروغ فرخزاد در روز 24 بهمن 1345 بر اثر تصادف هنگام رانندگی با اتومبیل شخصی اش، در تهران جان باخت. جسد او روز چهارشنبه 26 بهمن با حضور نویسندگان و همکارانش در گورستان ظهیرالدوله به خاک سپرده شد. آرزوی فروغ از زبان خودش: "آرزوی من آزادی زنان ایران و تساوی حقوق آنها با  مردان است" "من به رنجهایی که خواهرانم در این مملکت در اثر بی عدالتی مردان می برند، کاملا واقف هستم و نیمی از هنرم را برای تجسم دردها و آلام آنها به کار می برم".


28 بهمن 1281: سالروز تولد صادق هدایت

28 بهمن سالروز تولد صادق هدایت، از پیشگامان داستان‌نویسی نوین ایران و روشنفکری برجسته است. وی در 28 بهمن 1281 در تهران بدنیا آمد. بسیاری از محققان، رمان «بوف کور» او را، مشهورترین و درخشان‌ترین اثر ادبیات داستانی معاصر ایران دانسته‌اند. هرچند شهرت عام هدایت نویسندگی است، اما آثاری از نویسندگانی بزرگ را نظیر ژان پل سارتر، فرانتس کافکا و آنتون چخوف نیز ترجمه کرده‌است.

 

29 بهمن 1352: تیرباران خسرو گلسرخی و کرامت الله دانشيان به دست ماموران رژیم شاه 

در روز 29 بهمن 1352، خسرو گلسرخی و کرامت الله دانشیان، توسط حکومت شاه تیرباران شدند. گلسرخی متولد دوم بهمن 1322 در رشت بود. پیش از تیر باران  ساواک، دادگاهی ترتيب داده بود تا چهره گلسخری و همرزمش دانشیان را خدشه دار کند. اما درچنين شرايطی دفاعيات افشاگرانه گلسرخی و دانشيان ميز توطئه را به هم ريخت. گسرخی گفت: "من برای جانم چانه نمی زنم، چرا که فرزند خلقی مبارز و دلاور هستم. زندگی مولاحسين نمودار زندگی کنونی ماست که جان برکف برای خلقهای محروم ميهن خود در اين دادگاه محاکمه می شويم. او در اقليت بود و يزيد، بارگاه، قشون، حکومت و قدرت داشت. او ايستاد و شهيد شد. هرچند يزيد گوشه يی از تاريخ را اشغال کرد. ولی آنچه خلقها تکرار کردند و می کنند راه مولاحسين است." کرامت‌الله دانشیان، فعال سیاسی و شاعر، در 10 مهر 1325 در شیراز متولد شد. سرود بهاران خجسته باد، از سروده های دانشیان است که در زمان انقلاب ضد سلطنتی 1357 معروف شد. خسرو گلسرخی و کرامت الله دانشیان در 29 بهمن 1352 در میدان چیتگر تهران به جرم "اقدام علیه امنیت کشور"، تیرباران شدند.